Ich problem, nasz problem. O środowisku z perspektywy postkolonialnej – nagranie debaty

Zachęcamy do oglądania zapisu debaty, która towarzyszyła XVI Przeglądowi Filmów Etnograficznych “Oczy i Obiektywy”, przygotowaną we współpracy z Interdyscyplinarnym Zespołem Badań Postkolonialnych.

W dyskusji wzięli udział:
Małgorzata Owczarska – etnografka i antropolożka kultury, oceanistka
Olivier Pollet – filmowiec i badacz, twórca filmu “Ofir”
Anna Stępień – antropolożka społeczna

Rozmowę poprowadziła: Anna Ptak – kuratorka sztuki i antropolożka

Kolonializm zaszczepił w wielu miejscach na ziemi zuniformizowane schematy wiedzy, gospodarki, administracji i władzy. Podporządkowanie interesom kolonialnych imperiów i jednoczesna integracja z systemem kapitalistycznym nie dotyczyły jedynie ludzi rdzennych i ich kultur, ale również – jeśli nie przede wszystkim – środowisk – ich postrzegania, relacji z nimi i sposobów gospodarowania. Ziemia, woda, minerały, rośliny i zwierzęta stawały się “zasobem”, “własnością”, “towarem”. Dziś w obliczu zmian klimatycznych, urbanizacji oraz synergii kryzysów politycznych, ekonomicznych i pandemii, mimo procesów de-kolonialnych i emancypacyjnych, widzimy jak postkolonialne schematy objawiają się w nowych odsłonach. Filmy “Ofir” opowiadający o pierwszej “ekorewolucji” na wyspie Bougainville oraz “Żywa woda”- historia o wodzie pitnej w Jordanie posłużyły nam jako punkt wyjścia do dyskusji o współczesnych alternatywach modernizacji, różnorodnych formach suwerenności (również tej wodnej, żywieniowej, czy energetycznej), o idei troski i możliwości jej praktykowania. W końcu zadaliśmy pytanie o tych, którzy w procesie współczesnych zmian mogą ucierpieć lub zostać pominięci.

Biogramy gości:

Piotr Cichocki – antropolog, muzyk, producent, wydawca. Wśród obszarów jego zainteresowań znajdują się wschodnioafrykańskie dźwiękosfery w kontekście teorii postkolonialnej. Pracuje w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, a w ramach 1000HZ Records realizuje i wydaje nagrania artystów z Malawi i Tanzanii. Wśród redagowanych i napisanych przez niego tekstów znajdują się m.in. numer tematyczny czasopisma Ethnologia Polona poświęcony „etnograficznemu uchu”, numer magazynu Glissando o dźwięku z trójkąta Kinszasa-Nairobi-Maputo, artykuły metodologiczne i etnograficzne dotyczące jakościowych metod badań dźwięku.

Małgorzata Owczarska jest antropolożką kultury i etnografką. Adiunkt w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, absolwentka studiów doktoranckich w SNS PAN oraz stypendystka Fulbrighta na Uniwersytecie Hawajskim w Mānoa w Honolulu. Prowadziła badania w Polsce, na Litwie i w Polinezji Francuskiej. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół niebieskiej humanistyki, etnografii polinezyjskiej, aktywizmu ludów tubylczych i postkolonializmu. Obecnie prowadzi grant NCN pt.: „Doświadczenie nadmiaru, braku i zrównoważonej obecności wody. Studium w nurcie błękitnej antropologii”.

Anna Stępień – antropolożka społeczna specjalizująca się w antropologii o/dla ochrony środowiska. Stypendystka European Research Council Starting Grant w projekcie: “Refiguring conservation in/for ‘the Anthropocene’: the global lives of the orangutan”, prowadzonym przez Brunel University London i Cambridge University. Od 10 lat jest naukowo związana z Indonezją. Jej zainteresowania badawcze to przede wszystkim: antropologia społeczno-polityczna Indonezji, zjawiska neoliberalizacji ochrony środowiska, dekolonizacja nauki i praktyki ochrony środowiska, krytyczne studia nad Antropocenem i narracjami deklinistycznymi. Angażuje się w interdyscyplinarny dialog i współpracę antropologów z badaczami i praktykami ochrony bioróżnorodności gatunkowej. Obecnie pisze pracę doktorską o społecznych, moralnych i politycznych aspektach ochrony orangutanów, opartą na badaniach etnograficznych na Sumatrze w Indonezji.

Anna Ptak jest kuratorką i antropolożką zainteresowaną środowiskowymi i politycznymi aspektami praktyk kulturowych, humanistyką środowiskową, artystycznym aktywizmem. Jej ostatnie prace obejmują dramaturgię dla serii VR i performance landscapes and bodies (reż. Kötter/Israel/Limberg) oraz książkę i projekt kuratorski Amplifying Nature na XVI Biennale Architektury w Wenecji (z kolektywem architektonicznym Centrala). W latach 2009-2022 realizowała wystawy, programy dyskursywne i rezydencyjne w CSW Zamek Ujazdowski w Warszawie, była stypendystką Japan Foundation, a od 2020 roku jest doktorantką w Szkole Doktorskiej Nauk Humanistycznych UW badającą konflikty wokół powietrza przez pryzmat widzialności i sprawczości w wielu skalach.