Czy Otwock to współczesne „Miasto bez Żydów”? Czy stracił ich podwójnie – po raz pierwszy w trakcie holokaustu, a po raz drugi zapominając o ich istnieniu? Kto jest odpowiedzialny za tę sytuację?

11 września o godz.19.00 Stowarzyszenie „Pracownia Etnograficzna” wraz z Muzeum Ziemi Otwockiej zapraszają na pokaz filmu niemego „Miasto bez Żydów” (reż. H. K. Breslauer, 1924 r.). Pokaz jest częścią Otwockich Dni Dziedzictwa odbywających się w ramach tegorocznej edycji Europejskich Dni Dziedzictwa, których hasłem jest „Utracone dziedzictwo”. Wstęp bezpłatny.

Film „Miasto bez Żydów” („Die Stadt ohne Juden”) w reżyserii Hansa Karla Breslauer’a z 1924 roku, kręcony w nurcie ekspresjonizmu austriackiego, powstał na kanwie książki, o tym samym tytule z 1922 roku napisanej przez Hugo Bettauera, dziennikarza, zamordowanego przez austriackich nacjonalistów w 1925 roku.

Bettauer opisywał wymyśloną przez siebie sytuację wypędzenia z Austrii wszystkich Żydów. Czysty rasowo Wiedeń okazał się jednak miastem martwym, pozbawionym życia kulturalnego, z gospodarką w kryzysie. Książka zdobyła ogromną popularność. Sam autor został w 1925 roku zastrzelony przez młodego nazistę, Ottona Rothstocka, chcącego ocalić kulturę niemiecką przed „degeneracją”. Rothstocka okrzyknięto bohaterem i choć uznano go za winnego zabójstwa, wkrótce uwolniono.

W 1924 roku książka została przetłumaczona na język polski przez polskiego Ormianina Ignacego Nikorowicza i wydana przez wydawnictwo Renesance. W tym samym roku austriacki reżyser Hans Karl Bresrauer stworzył film. Jego premiera odbyła się 25 lipca 1924 w Wiedniu. Film cieszył się dużą popularnością, był pokazywany m.in. w Berlinie (premiera w 1926 roku) i w Nowym Jorku (premiera w 1928). Częściowo odbiegał od treści książki, przez co stracił nawiązania do świata rzeczywistego (akcja książki rozgrywa się w Wiedniu, a filmu w fikcyjnym mieście). Większość odstępstw od oryginału była efektem próby zmniejszenie politycznego charakteru filmu (chciano uniknąć problemów z cenzurą), mimo to niektórym pokazom towarzyszyły zamieszki inicjowane przez narodowych socjalistów.

Ostatni pokaz odbył się w 1933 roku w Amsterdam Theater Carré jako protest przeciwko dojściu do władzy NSDAP. Od 1933 roku w Niemczech film był zakazany. W 1991 roku w Nederlands Filmmuseum została znaleziona kopia. Bundesarchiv z Koblencji we współpracy z Filmarchiv Austria przeprowadziły jej renowację i w 2008 roku udostępniły film widzom.

Miasto bez Żydów (1924), reż. H. K. Breslauer

piątek, 11 września 2015, godz. 19:00

Muzeum Ziemi Otwockiej, ul. Narutowicza 2, Otwock