Nagrania seminariów antropologicznych w ramach projektu „Antropologia dziś – otwarte seminaria naukowe”
Wraz z końcem roku 2017 dobiegł końca również nasz dwuletni projekt „Antropologia dziś – otwarte seminaria naukowe” realizowany we współpracy z Instytutem Etnologii i Antropologii Kulturowej UW, a finansowany w ramach umowy 903/1/P-DUN/2016 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.
W ramach projektu zrealizowaliśmy 15 seminariów, w czasie których odbyły się wykłady i dyskusje z zaproszonymi gośćmi oraz 2 warsztaty metodologiczne dla doktorantów i młodych naukowców.
Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia seminariów antropologicznych z lat 2016-2017:
Dr Raul Matta (Uniwersytet w Getyndze)
Dissecting Edible Identities: A Critical View on Food Heritage and Neoliberal Governmentality
The recent entry of food into heritage and cultural management frameworks has unveiled and prompted food’s potential to convey interests within the fields of cultural and political entrepreneurship. Today, many countries frame their “national cuisines” as instruments of “soft power”. Indeed, culinary cultures have become important components of fashionable concepts such as gastrodiplomacy and nation-branding, which are reflective of a culturally-oriented regulatory and marketing rationale committed to promote national and nationals’ competitive identities. The heritage regime –the politics of heritage-making– has preeminently positioned food as a cultural and social connector; as a potent vector that brings together and catalyzes positively connoted differences between generations, places, and social (ethnic, gender, political, class) groups. However, cultural difference can also be put in settings of fictional dialoging, and thus obscure the controversial and less desirable aspects existing within past and present intercultural relations, as well as both past and current trends of inequality. This presentation intends to address the complexity and the uses (and abuses) of food heritage through a critical theoretical approach that highlights the hierarchies of power and the neoliberal take on cultural heritage management. To do so, I will first depict contexts, actors, and decisions in food heritage available in Peru and other countries, and then juxtapose the bureaucratically supported notion of cultural heritage with an alternative notion that I have termed “unspoken cultural heritage”.
Prof. Alexandra Schwell (Uniwersytet w Klagenfurcie)
Haunted by Refugees. Populist Politics and Media Discourse after the Summer of Migration
The paper argues that to understand the securitization of migration and the way imaginations and institutions of security and fear operate and are being instrumentalized it is helpful to understand how security and fear are intertwined in reciprocal, relational and multiple ways. Both in the US and in Europe political and media discourses are shaped by emotional practices and references to emotional performances that draw upon the notion of fear. Also, their emphasis on an alleged “state of exception” informs individual actors’ fears as emotional practices, leaving a lasting impression that potentially undermines democratic conceptions of the state and the society. Therefore, the paper argues that it is vital to differentiate between fear as an emotional practice and fear as a political strategy.
Prof. Alisse Waterston (Uniwersytet Miejski Nowego Jorku)
My Father’s Wars: Migration, Memory and the Violence of a Century
“My father was born into war,” begins Alisse Waterston’s intimate ethnography, a remarkable saga that is also social history. Born in Jedwabne on the eve of World War I, Waterston’s father traveled through the multiple violences of the 20th century. In this talk, the author presents a dramatic personal story that is part memoir and part social history that suggests large questions about the dramatic forces of history, the experience of exile and immigration, the legacies of culture, and the enduring power of memory. Professor Waterston looks to engage difficult topics by means of intimate ethnography that can serve as a meaningful way to think about, reflect upon, and even embrace painful histories—one’s own and that of others.
Prof. Morten Axel Pedersen (Uniwersytet Kopenhaski)
Sublime Doubt: The obligation to doubt among Danish Lutherans
Based on fieldwork among Lutheran priests in Denmark and among Mongolian evangelical converts, this paper explores the central role played by doubt in these and other Christian contexts. Far from signaling an inability or an unwillingness to believe, doubt is here perceived to be an intrinsic element of and thus necessary path towards faith. It is argued that, to understand this obligation to doubt in certain protestant and possibly other religious contexts, we need to examine the implicit concepts and theories of belief that undergird much anthropological scholarship, including the largely overlooked and unexplored difference between “believing in” and “believing that” (and, by implication, “doubting in “ and “doubting that”). In doing so, I engage critically with recent anthropological work on doubt and skepticism in religious and occult contexts, suggesting that while this nascent body of scholarship offers a welcome corrective to the over-emphasis on belief and conviction in much previous anthropological work, it does not go far enough in addressing the questions and the conundrums raised by doubt as an ethnographic matter of concern. For example, the tendency to equate and conflate doubt with skepticism fails to the address what might be refereed to as the „sublime” nature of doubt among some of my interlocutors – the potential and the promise of doubt to serve as a transcendental vehicle for reaching the divine.
Andrej Moroz (Rosyjski Państwowy Uniwersytet Humanistyczny)
Folklorystyczna mapa Moskwy
W referacie został przedstawiony projekt „Folklorystyczna mapa Moskwy”, prowadzony przez Pracownię Folklorystyki Rosyjskiego Państwowego Uniwersytetu Humanistycznego w Moskwie. Celem projektu jest stworzenie listy obiektów w Moskwie i na przedmieściach, z którymi związane są kulty ludowe, opowieści, rytuały, wierzenia itp., umieszczenie ich na mapie, zbadanie ich funkcjonowania we współczesnym środowisku miejskim oraz zmian, które zachodzą w zależności od przemian struktury przestrzeni miejskiej i ludności. Zebrano duży materiał, który pozwala wyciągać wnioski na temat organizacji moskiewskiej przestrzeni folklorystycznej i jej funkcjonowania w świadomości mieszkańców. Badania prowadzone są poprzez monitorowanie internetu, wywiady i obserwacje. Badanie pokazuje, że przestrzeń miejska funkcjonuje we fragmentach, obiekty przynależą do poszczególnych części miasta, a każdy z mieszkańców zna tylko ograniczoną część Moskwy. W ramach pracy nad projektem podejmowane są próby opisania wzorów interakcji poszczególnych regionów miasta i kształtowania jednolitej przestrzeni miejskiej.
Dr Anna Horolets (Uniwersytet Warszawski)
Czas wolny i 'dobre życie’ w sytuacji migracyjnej
Czas wolny jest kategorią pojemną, rozmaicie rozumianą i często krytykowaną za brak precyzji i zawarte w niej „skrzywienia” (europocentryzm, androcentryzm, skupienie się na doświadczeniu klasy średniej, elityzm itd.). Chciałabym zaproponować dyskusję o tym, czy jest mimo to kategorią użyteczną w badaniach doświadczenia migracyjnego. Czy badania czasu wolnego migrantów mogą dać bardziej złożony obraz sytuacji migracyjnej i tożsamości migranckiej? Dla filozofów politycznych migrant nierzadko jest metaforą współczesnej kondycji ludzkiej (np. Agamben 2009; Bauman 2000; Nail 2015). Analogia wyrasta z negatywnych aspektów doświadczenia migracyjnego: wykluczenia i niepewności. Również medialne obrazy migrantów przekazują treści „zagrożenia”, „cierpienia”, „braku sprawiedliwości społecznej”. Nawet w antropologicznych studiach migracyjnych nurt „ciemnej antropologii” przeważa nad nurtem „antropologii szczęścia” (por. Ortner 2016), choć są oczywiście wyjątki (np. Gronseth 2013). Doświadczenie migracyjne to jednak także marzenie o szczęściu. Do migracji przyczyniają się nie tylko czynniki negatywne, takie jak bieda czy przemoc, ale i wyobrażenia migrantów o „dobrym życiu”, przy czym kategoria „dobrego życia” ma wymiary moralny i utylitarny. Nie chodzi jednak tylko o dowartościowanie pozytywnych aspektów doświadczenia migracyjnego (por. Jimenez 2008; Mathews, Isquierdo 2009). Chodzi także o zbadanie całej jego złożoności i uwikłania w rozmaite reżimy moralne, które oddziałują na mobilną jednostkę – oddolnie i odgórnie, od zewnątrz i od środka, „kijem” i „marchewką”.
Prof. Noel Salazar (Uniwersytet w Lowanium/KULeuven)
(Im)mobility-ies – Untangling the Knot
„Never before have so many people across the planet been on the move”. This kind of general statement frequently pops up in the media as well as in academic texts. As a concept-metaphor, mobility captures the common impression that our life-world is in constant flux, with not only people, but also cultures, objects, capital, businesses, services, diseases, media, images, information and ideas circulating across (and even beyond) the planet. The scholarly literature is replete with metaphorical conceptualizations attempting to describe (perceived) altered spatial and temporal movements. In this talk, I argue that it is important to identify not only various forms of mobility but also the (re)production of socio-culturally shared meanings through diverse discourses as well as practices of movement. Any narrative and experience of mobility is inevitably value-laden. Distinctions are made, which ultimately feed back into the production of the social through culturally inflected notions of what ‘mobility’ means. The currently dominant mobility discourse in Europe, for instance, equates geographical movement with social fluidity, but only for socio-cultural insiders. The recent influx in Europe of ‘outsiders’ is interpreted quite differently. In this talk, then, I illustrate the dialectic relation between ideologies of (im)mobility and actual practices of people ‘on the move’, with examples from various geographic regions and time periods.
Dr Łukasz Krokoszyński (Uniwersytet Warszawski)
„Szlachetny materiał” jako materialno-fantastyczny budulec nowoczesności i państwa
Prezentowany projekt badawczy podejmuje zagadnienie nowoczesności i państwa w marginalnie położonym miasteczku peruwiańskiej Amazonii. Do rozpoznania lokalnych i oddolnych konstrukcji tych globalnych zjawisk ma poprowadzić analiza budulca przestrzeni miejskich (material noble, czyli „materiał szlachetny”). O ile jest to budulec materialny, to stanowi jednocześnie nośnik ładunku ideologicznego, mobilizując do tworzenia „nowoczesności” fantazje i pragnienia produkowane przez lokalne podłoże poza-nowoczesne. Przypadek Requeny pozwala zestawić zwykle kontrastowane perspektywy, w których podłoże kulturowo-społeczne tubylczej Amazonii jest konwencjonalnie ujmowane jako nienowoczesne i przeciwne idei państwa. Tymczasem, w Requenie to właśnie spontaniczne amazońskie podstawy ideologiczne współtworzą kontekst modernizacji i rozumienia państwa lub urbanizacji. Czego ten peryferyjny przypadek może nauczyć nas na temat procesów modernizacyjnych czy państwotwórczych w wymiarze bardziej ogólnym?
Prof. Lale Yalcin-Heckmann (Instytut Antropologii Społecznej Maxa Plancka)
Pecunia non olet but Does Rose Money Smell? On rose and rose oil prices and moral economy in Isparta
This paper investigates rose and rose oil production in the province of Isparta with reference to the discourses on and procedures of price formation. Farmers have been engaging in rose cultivation for over a century and rose oil production is considered to be a traditional industry. The market actors for rose oil are global functioning cosmetic firms and almost all rose oil from Isparta is exported. Prices and production have been steadily increasing in the last seven years. Although prices are seen as good, there are concerns about over-production and harsh competition between the rose oil firms for buying the harvest, hence pushing up rose prices and, leading to a crash of rose oil prices on the world market. Through careful observation of payment and price formation procedures, the paper raises issues concerning the moral economy of price formation. Findings are provisional and the research is on-going, but the discourse on prices clearly suggests that value judgements are embedded in capitalist markets rather than being simply or primarily anti-market.
Dr Vlad Naumescu (CEU Uniwersytet Środkowoeuropejski)
Pedagogies of Prayer: Teaching Orthodoxy in South India
Questions of personhood and ethical formation have been at the crossroad of the new anthropologies of ethics and Christianity, both of which emphasize the Protestant origins of the modern self. This talk provides an alternative story, looking at modes of shaping an Orthodox interiority among Syrian Christians (Nasrani) in South India. Like most Eastern Christians, their spiritual formation is closely tied to church tradition and mediated by exemplary figures whose words are internalized and made meaningful in their own lives. This process of molding oneself to the spirituality of saintly figures, canonical texts and prayers is both personal and liturgical, in as much as ritual constitutes the primary way for shaping an Orthodox personhood. Colonial pedagogies and modern education brought in new modes of ethical formation that stand in contrast to the old ones. This conflict between new and old models lead to a confusing ethos of prayer most visible in children’s religious education: they are encouraged to speak from the heart while asked to reproduce canonical models. Guided by the example of teenage girl from this community, I show how children navigate between such demands to forge a personal relationship with the divine.
Dr Natalia Bloch (Uniwersytet Warszawski)
Społeczności osadzone w mobilności. Uchodźcy, migranci i turyści w Indiach
Projekt badawczy prezentowany na seminarium jest propozycją jednoczesnego spojrzenia na zjawiska uchodźstwa, migracji i turystyki na przykładzie dwóch wielokulturowych społeczności w Indiach – Dharamśali i Hampi, które powstały w następstwie mobilności i są stale zasilane przez uchodźców, migrantów i turystów. Społeczności osadzone w mobilności, w których trudno określić, kto jest „tutejszy”, zmuszają nas do przewartościowania sposobu postrzegania procesów adaptacyjnych. Prowokują też pytania, z kim bądź z czym w obliczu takiej złożoności przybysz miałby się integrować; co scala takie społeczności i jak kształtują się w ich obrębie relacje; czy i na jakim tle dochodzi do konfliktów oraz jak są one zażegnywane. Badania umożliwią poddanie konstruktywnej krytyce przyjmowane często dogmatycznie założenia dotyczące takich idei, jak multikulturalizm, integracja czy asymilacja.
Dr Rayson K. Alex (Institute of Technology and Science Pilani)
Nature-Culture-Sacred Continuum: My Experience with a South Indian Indigenous Tribe
My paper explores tiNai social order, a lifestyle of one of the Dravidian communities of India, that was closely connected to their land and environment as a fitting example of Nature-Culture-Sacred Continuum as opposed to the historically much debated nature-culture dichotomy. My presentation as a personal narrative, will throw light on tiNai as a methodology for ethnography largely deriving from my experience of research in a South Indian tribal hamlet during the years 2003-2008.
Dr Iwona Kaliszewska (Uniwersytet Warszawski)
„Za Putina i za szarijat”. Islam na Kaukazie Północnym
Czy można jednocześnie popierać idee wprowadzania szarijatu i politykę obecnych władz Rosji? Jak wygląda życie codzienne wspólnot salafickich? Dlaczego salafici z nostalgią wspominają Związek Radziecki? Co stało się z Emiratem Kaukaskim? Czy kaukascy muzułmanie dołączają do bojowników ISIS? Te i inne pytania zostały poruszone w dyskusji Iwony Kaliszewskiej antropolożki z Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UW oraz Wojciecha Góreckiego, analityka z Ośrodka Studiów Wschodnich, którą poprowadzi Agnieszka Lichnerowicz z TOK FM.
Dr Mariusz Filip (Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu)
My myślimy, więc oni są. Antropologiczne ujęcie tożsamości
Tożsamość to nie tylko jedno ze słów-kluczy naszych czasów, ale także jeden z najważniejszych tematów badawczych w obrębie nauk humanistycznych i społecznych. Mimo że różne formy tożsamości (etniczna, regionalna, narodowa, lokalna itd.) stanowią klasyczny przedmiot badań polskiej antropologii, dość rzadko pojęcie tożsamości poddawane jest głębszej refleksji, a co więcej ugruntowane jest ono raczej w myśli filozoficznej czy socjologicznej niż antropologicznej. Celem mojego wystąpienia jest próba rekonstrukcji antropologicznego modelu tożsamości, wyłaniającego się z prac Zachodnich antropologów, których myśl ufundowana jest na ideach takich jak: relacja i proces. Jednocześnie postaram się wykazać, że początki takiego rozumienia tożsamości sięgają prac przedwojennych antropologów z Europy Wschodniej.
Projekt był realizowany przez Stowarzyszenie Pracownia Etnograficzna im. Witolda Dynowskiego we współpracy z Instytutem Etnologii i Antropologii Kulturowej UW.
Projekt „Antropologia dziś – otwarte seminaria naukowe” finansowany w ramach umowy 903/1/P-DUN/2016 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.