Stroje ludowe – Stroje żywieckie

Strój, który nazywamy żywieckim pierwotnie był noszony wyłącznie przez rodowitych mieszkańców Żywca. Strój żywiecki w formie, którą dziś uważamy za najbardziej typową i klasyczną ukształtował się pod koniec XIX w.

Męski, który przestano nosić powszechnie już w ostatnich latach XIX w., jest bezwzględnie reminiscencją strojów mieszczańskich i ubioru polskiej szlachty. Natomiast dla kobiecego (noszonego okazjonalnie jeszcze w latach 30. XX w.), także czerpiącego wzorce z odzieży warstw elitarnych, inspiracją były nie tylko ubiory polskie, ale także zachodnioeuropejskie, głównie francuskie.

Żywiecki strój kobiecy w sposób bardzo wyraźny informował o stanie cywilnym, ponadto niepisane reguły określały, jak powinien wyglądać w zależności od okoliczności, w jakich go przywdziewano. W swej wersji świątecznej, najbardziej bogatej, używanej jeszcze w pierwszych latach XX w., składał się on z następujących elementów: czepka (tzw. złotej copki), koszuli lub przodzika, tiulowej kryzy, gorsetu, kaftana (tzw. kamizelki), spódnic wierzchnich i spodnich, fartucha, okrycia ramion (chustki tiulowej lub szala zwanego łoktuszą), obuwia (czółenek zwanych łódkami), wstążek i biżuterii. Elementem wyłącznie stroju panieńskiego była chusta tiulowa noszona na ramionach, zaś jedynie do ubioru mężatki należały: złota copka, kamizelka i szal – łoktusza.

Panna zawsze chodziła z odsłoniętą głową, a w jej stroju dominowały kolory pastelowe lub tylko biel, natomiast na uszycie barwnych części stroju mężatek używano najchętniej tkanin czerwonych, zielonych i niebieskich.

Odświętny strój męski był znacznie mniej rozbudowany, co nie znaczy, że mniej kosztowny. Podstawowe elementy wchodzące w jego skład stanowiły: granatowa rogatywka, koszula, żupan, sukmana (czamara), pas skórzany lub jedwabny tzw. słucki, spodnie i buty.

Tekst opracowała Elżbieta Piskorz-Branekova, a zredagowała Maja Kasperkiewicz.
Więcej informacji na www.stroje ludowe.net.

Rozbudowę strony strojeludowe.net wspiera firma Polskie Stroje Ludowe – szycie strojów stroje.pl.