Zakończył się projekt „Okiem etnologa. Warsztaty dla licealistów z województwa mazowieckiego” w 2020 r.

W połowie grudnia zakończyliśmy projekt „Okiem etnologa. Warsztaty dla licealistów z województwa mazowieckiego”, który był dofinansowany ze środków z budżetu Województwa Mazowieckiego.

Od września przeprowadziliśmy 20 warsztatów w 8 liceach ogólnokształcących na terenie województwa mazowieckiego, powstały także 3 nowe scenariusze etnologicznych lekcji wraz z materiałami
edukacyjnymi.

W czasie godzinnych i dwugodzinnych warsztatów przybliżyliśmy uczniom tematy, jakimi zajmuje się współczesna etnologia i antropologia kulturowa, w tym również poruszane przez nią problemy badawcze oraz podstawowe metody wykorzystywane podczas badań etnograficznych. Warsztaty pobudzały w uczniach chęć poznawania otaczającego ich świata społecznego, rozwijały postawę otwartości na inność oraz krytyczne spojrzenie na otaczającą ich rzeczywistość, zachęcając do spojrzenia na nią z innej, etnograficznej perspektywy.

Warsztaty przekazywały również młodzieży inspiracje do wykorzystania zdobytej wiedzy w przyszłości – w wyborze studiów i ścieżki kariery, ale też zaangażowania w działania lokalne i inne aktywności.

Oto, co o warsztatach sądzą nauczyciele, którzy zgłosili swoje klasy do tegorocznej edycji:

Warsztaty pozwalają z innej perspektywy spojrzeć na pozornie oczywiste rzeczy; pomagają w zainteresowaniu młodzieży inną tematyką, rozbudzają ciekawość poznawczą.

To ciekawa propozycja, która może być realizowana w formie interdyscyplinarnej, np. na lekcjach muzyki, plastyki czy godzinach wychowawczych.

Wszystkie przekazywane treści były interesujące, przedstawione w sposób profesjonalny.

Bardzo ciekawa i nowa była sama forma zajęć (przez Zoom). Myślę, że bardzo fajne było też to, że uczniowie mogli brać aktywny udział w zajęciach.

Największa zaleta – interaktywność, zwłaszcza w warsztatach online.

Tematy, które wybrali w tym roku uczniowie ośmiu odwiedzonych przez nas szkół, były następujące:

Wsłuchaj się w otaczający cię świat! Antropologia muzyczna/etnomuzykologia

Czy jest coś, co łączy biesiadę przy ognisku i zatłoczoną miejską ulicę? Festiwal rockowy z wiejskim weselem? Koncert filharmoniczny z meczem na stadionie? A może obrzęd przejścia u Indian Cherokee z supermarketem…? To muzyka – która towarzyszy ludziom wielu kultur. Na spotkaniu chcemy porozmawiać o etnologii, właśnie w kontekście muzyki. Przyjrzymy się muzyce w relacji z człowiekiem, obecnej w różnych sferach jego życia. Pokażemy zatem, w jakich kontekstach etnomuzykolog może badać muzykę pośród innych aspektów kultury, a także omówimy jej funkcje w kulturze – w codzienności i świętowaniu.

Antropologia wizualna. Dlaczego kontekst to słowo klucz?

Zdjęcia na Facebooku, murale, miejskie krajobrazy, gigantyczne reklamy zasłaniające elewacje budynków, moda miejska – to tylko niektóre z obrazów otaczających nas na co dzień oraz niektóre z przykładów tematów badań antropologii wizualnej. Na zajęciach zastanowimy się nad tym, co jeszcze antropologia definiuje jako „przestrzeń wizualną”, w jaki sposób ją bada, a także dlaczego podczas interpretacji materiału badawczego antropolodzy nieustannie odwołują się do kontekstów, w których funkcjonują badane przez nich obrazy.

Podwórko, ulica, dzielnica, czyli antropolog w mieście

„Miasto jest nasze!” – wołają dziś aktywiści, politycy, cykliści i artyści. Obecnie ponad połowa spośród 7 miliardów mieszkańców ziemskiego globu żyje w miastach, a współczynnik zurbanizowania wzrasta z roku na rok. Tym samym, miasto stało nowym środowiskiem życia nie tylko dla człowieka, ale także dla zwierząt i roślin, które również szukają bardziej korzystnych możliwości do przeżycia i rozwoju. W mieście, niczym w soczewce zdają się skupiać lokalne i globalne problemy związane z przemianami ekologicznymi, społecznymi i kulturowymi ostatnich lat. Jednym z takich miast jest Warszawa. W czasie warsztatów „wyruszymy” na nasze ulice i podwórka, żeby poszukać tych zmian. Zapytamy o przestrzeń publiczną i lokalną tożsamość. Używając etnograficznych narzędzi badawczych zastanowimy się, co dzisiaj oznacza być sąsiadem i czy siedzenie na ławce pod blokiem może być aktem obywatelskiego sprzeciwu?

Tańcząca Afryka widziana oczami badacza terenowego

Badania etnograficzne w terenie odkrywają przed etnologiem często nieznany mu dotąd świat. Ciekawy i różnorodny. To wszystko, o czym do tej pory czytał w książkach, staje się obecne, bo oto znajduje się w miejscu, w którym uczestniczy w codziennym życiu ludzi. Doświadcza ich obecności, uczy się ich języka i poznaje ich kulturę. Towarzyszy im w najważniejszych momentach życia i celebracji tych ważnych chwil. Od narodzin, po wejście w świat dorastania, aż po małżeństwo i odejście ze świata żywych. W tych ważnych chwilach, badacz widzi tańczącą Afrykę, pełną barw, radości, poruszającą się w rytmie bębnów.
Spotkanie z tańczącą Afryką to zajęcia, na których poznamy w jaki sposób Afrykańczycy współcześnie świętują ważne momenty życia. Wspólnie wyobrazimy sobie naszą pracę w terenie jako badaczy z innego kręgu kulturowego, odkrywających obcy nam dotąd świat.

Rozmowa szamana z lekarzem, czyli co antropolog znajduje dla siebie w medycynie

Czym są choroby społeczne i cywilizacyjne? Czy choroba to mit czy fakt? Wreszcie, czy kultura może mieć wpływ na biologię? W trakcie warsztatów pokażemy jak szerokim polem dla antropologii medycznej i badań etnograficznych jest medycyna. Zastanowimy się czy chorobę i zdrowie rozumiemy obiektywnie, czy może są one subiektywne i uwarunkowane kulturowo. Poznamy języki dyskursów mówiących o zdrowiu i cielesności, a także porozmawiamy o różnych interpretacjach choroby i jej kulturowych aspektach. Jednym słowem, spróbujemy etnograficznie zrozumieć pacjenta.

Społeczność w czasach pandemii

Jak wyglądają grupy, które tworzą się po okresie izolacji? Co się zmieniło? Jak teraz porozumiewasz się z innymi? Jak spędzasz z nimi czas? W czasie warsztatów zastanowimy się jakie lifehacki (sprawdzone sposoby) sprzyjają dobremu funkcjonowaniu w okresie dystansowania społecznego.
Celem zajęć jest świadome dostrzeżenie zmian w funkcjonowaniu społeczności w trakcie i po pandemii koronawirusa. Warsztaty pomogą uczestnikom zrozumieć zmianę wynikającą z izolacji, która zaszła w otoczeniu i w sposobie komunikacji. Poznają sposoby radzenia sobie z pandemią w przeszłości oraz wymienią się swoimi sposobami (lifehackami) na życie w czasie pandemii.

Społeczeństwo w obrazach – antropologia wizualna

Czy fotografia wiernie odzwierciedla świat, w którym żyjemy? Kto decydował o tym, co znajdzie się na obrazach van Gogha? Czy media wizualne stanowią lustro naszej rzeczywistości, ujście dla wyobraźni, czy narzędzie manipulacji? Spotkanie będzie namysłem nad relacją między obrazem, fotografią a władzą i reprezentacją. Przyjrzymy się dziełom uznanych artystów w kontekście zachodzących przemian społecznych. Porozmawiamy o tym w jaki sposób marginalizowane grupy społeczne zyskiwały widoczność i o tym jak możemy analizować współczesne społeczeństwa poprzez kontakt z obrazem.

A co o warsztatach mówią sami uczniowie?

Warsztaty były bardzo interesujące, pozwalały uzmysłowić sobie różne rzeczy.

Bardzo ciekawe doświadczenie, przydatna wiedza w czasie epidemii

Warsztaty były bardzo dobrze przeprowadzone. Pani w ciekawy sposób opowiadała o zagadnieniach poruszanych na lekcji.

Najbardziej podobały mi się możliwość pracy w grupach i możliwość wyrażenia własnej opinii.

Warsztaty były interesujące i pełne informacji, które na pewno zostaną wykorzystane przez nas w życiu codziennym.

Warsztaty były bardzo interesujące. Uważam, że dzięki temu, że uczeń nie musiał jedynie słuchać, a mógł również robić coś sam/w grupie zapamiętał więcej, a same warsztaty nie były monotonne i nudne.

Pani prowadząca warsztaty była widocznie zafascynowana tym co robi. Było słychać w jej wypowiedziach pasję – co jest niesamowitą zaletą tych warsztatów. Bardzo przyjemnie się słuchało i brało udział w tych warsztatach 🙂

Dziękujemy uczniom i nauczycielom za ciekawe spotkania i mamy nadzieję, że zobaczymy się również w przyszłym roku!

Warsztaty odbyły się w ramach projektu „Okiem etnologa. Warsztaty dla licealistów z województwa mazowieckiego” realizowanego przez Stowarzyszenie Pracownia Etnograficzna im. Witolda Dynowskiego. Zadanie dofinansowane ze środków z budżetu Województwa Mazowieckiego.