Bliżej ARAA

„KULTURA WŁĄCZA KAŻDEGO (…) Kultura to uczestnictwo, zakorzenienie, kreatywność, synergia i rzecz wspólna” – takie rozumienie kultury i polityki kulturalnej przedstawili autorzy Strategii Rozwoju Kultury na Mazowszu – dokumentu przygotowanego przez Fundację Bęc Zmiana na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego województwa mazowieckiego na przełomie 2012 i 2013 roku.

Wg. Strategii Rozwoju Kultury na Mazowszu „imprezy masowe to fragment pola kultury, który w województwie mazowieckim funkcjonuje stosunkowo dobrze i jest najbliżej stanu zaspokojenia potrzeb społecznych”. Natomiast dostęp do domów i ośrodków kultury liczony liczbą mieszkańców przypadających na jedną placówkę jest na terenie województwa mazowieckiego najsłabszy w kraju. Na jedną placówkę przypada ponad 20 tys. mieszkańców, podczas gdy średnia krajowa to nieco ponad 10 tys. Deficyt dotyczy głównie wiejskich domów i ośrodków kultury. Badacze zauważyli również spore dysproporcje pomiędzy dostępem do instytucji i ich ofert. „Powiaty o znakomitej dostępności stałych form działalności domów kultury sąsiadują z powiatami zupełnie biernymi w organizowaniu takich form”. Zauważalne są również dysproporcje w działaniach związanych z aplikowaniem o środki zewnętrzne (za: Strategia Rozwoju Kultury na Mazowszu).

A jak pisała prof. Barbara Fatyga: „faktem jest, że wedle moich doświadczeń – także praktycznych – zdecydowanie lepszy od gigantomanii, w którą, obawiam się, właśnie popadamy, jest model misyjno-animacyjny: dynamiczny, zmieniający formy w zależności od uwarunkowań i potrzeb, zdecydowanie bardziej humanistyczny i humanitarny niż model instytucjonalizacji edukacji kulturalnej”. Działania realizujące cel kształcenia kadr kultury powinny być nakierowane przede wszystkim na podnoszenie kompetencji w zakresie realizacji właśnie projektów animacyjnych, i tworzenie takiej oferty, która byłaby alternatywą” (za: Raport o stanie edukacji kulturalnej) wobec „kultury grillowo-festynowo- meczowej”, o której piszą autorzy m.in. Strategii Rozwoju Kultury na Mazowszu.

Jednym z celów strategicznych Strategii jest „profesjonalizacja kadr kultury ”. Jak piszą autorzy opracowania: „Bardzo wiele osób aktywnych zawodowo lub społecznie w polu kultury faktycznie wykonuje dużo szerszy zakres zadań niż ten, do którego przygotowywało ich wykształcenie formalne. Muzycy muszą być także menedżerami, tancerze animatorami, a plastycy edukatorami. W organizacjach pozarządowych i niewielkich instytucjach kultury nie ma dziś mowy o wąskiej specjalizacji i większość ludzi kultury musi się uczyć wciąż nowych zakresów zadań”. „W województwie brakuje przede wszystkim dwóch typów specjalistów: menedżerów kultury i animatorów. Zbyt wiele instytucji traci lub obniża swój potencjał przez błędne zarządzanie. Zbyt wiele pieniędzy wydawanych jest na nietrafione, społecznie niepotrzebne lub nieefektywne inicjatywy. Zbyt wiele ludzkiej energii jest marnowane na bezużyteczne działania. Wśród pracowników sektora kultury istnieje ogromna potrzeba doszkalania, podnoszenia kwalifikacji, zapoznawania się z dobrymi praktykami. Zainteresowaniem cieszą się też pozaformalne sposoby zdobywania wiedzy, np. poprzez spotkania branżowe, w trakcie których jest możliwość wymiany doświadczeń. Brakuje także wymiany wiedzy i informacji między pracownikami sąsiadujących instytucji”. Co ważne, mazowieckie instytucje kultury starają się systematycznie lub deklarują chęć poszerzenia swojej działalności (63% w ostatnich pięciu latach poszerzyło skalę działań, a aż 68% chce ją poszerzyć). W ramach badania potrzeb instytucji, największe zainteresowanie budzą szkolenia z zakresu pozyskiwania funduszy (84%), a także merytorycznego wzmocnienia pracowników edukacji kulturalnej (54%) i promocji kultury (54%).

Także autorzy Diagnozy potrzeb szkoleniowych instytucji kulturalnych na Mazowszu przygotowanej w 2009 roku rekomendowali wprowadzenie systemu wsparcia kadr kultury na Mazowszu m.in. poprzez system szkoleń z zakresu public relations i promocji, fundraisingu, tworzenia sieci oraz zarządzania instytucjami kultury.

Wg. Stowarzyszenia Klon/Jawor, które badało sytuację III sektora w Polsce w 2012 roku,
„najbardziej palącą bolączkę (dla polskich ngo – przyp.) stanowiły trudności w zdobywaniu sprzętu lub funduszy”. Ten problem wskazywało 68% badanych. 31% badanych jako problem wskazywało trudności w utrzymaniu dobrego personelu. 21% badanych deklarowało, że potrzebowałoby podniesienia kwalifikacji, szkoleń i konsultacji.

Równie ważne jak wsparcie szkoleniowe, jest tworzenie sieci animatorów kultury, którzy nie tylko mogą ze sobą współpracować, ale także wspierać się, wymieniać doświadczeniami i inspirować. Istotne jest również stworzenie płaszczyzny wymiany pomiędzy doświadczeniami różnych rodzajów instytucji – pracownikami domów kultury, bibliotek, lokalnych muzeów, organizacji pozarządowych i działaczy nieformalnych. W codziennej pracy często brakuje czasu na tego typu refleksję.

W odpowiedzi na te wszystkie problemy zdecydowaliśmy o realizacji kolejnej edycji Akademii Rozwoju Animacyjnej Aktywności, która w 2013 roku składała się z dwóch komponentów: mazowieckiego i warszawskiego. W ramach komponentu mazowieckiego 15 animatorów i animatorek kultury z całego województwa mazowieckiego (w tym z Grójca, Otwocka, Żuromina, Pruszkowa, Nowego Miasta nad Pilicą i Warszawy) wzięło udział w półrocznym projekcie szkoleniowym poświęconym pracy metodą projektu i pracy w kulturze. W ramach komponentu warszawskiego, który trwał zaledwie kilka tygodni odbyło się szkolenie dla 20 warszawskich działaczy pozarządowych, przeprowadzonych zostało 50 godzin konsultacji, a publikacja ARAA 2009 stała się publikacją ARAA 2013.

Anna Czyżewska, Katarzyna Kwiatkowska

Artykuł pochodzi z publikacji ARAA wydanej w ramach projektu Akademia Rozwoju Animacyjnej Aktywności – ARAA 2013. Bezpłatną publikację można pobrać tutaj.

AKADEMIA ROZWOJU ANIMACYJNEJ AKTYWNOŚCI – ARAA 2013
Projekt realizowany przez Stowarzyszenie „Pracownia Etnograficzna” im. Witolda Dynowskiego.
Partnerem projektu jest Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW.
Patronat medialny nad projektem objął portal internetowy Platforma Kultury.
Honorowy patronat nad projektem objął Marszałek Woj. Mazowieckiego Pan Adam Struzik.
Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Projekt współfinansuje m.st. Warszawa.