do czytania

Termin Ziemia Radomska wykształcił się (jako pojęcie historyczne) w czasach I Rzeczpospolitej i odpowiadał terytorialnie, istniejącemu wtedy powiatowi radomskiemu. Obszar ten, w dużym stopniu, w sposób naturalny wyznaczały rzeki. Na północy sąsiadował on z Mazowszem, a granica małopolsko-mazowiecka biegła tutaj od Pilicy pod Nowym Miastem do Radomierzy (Radomki) pod Brzózą. Na wschodzie Wisła oddzielała Ziemię Radomską od województwa lubelskiego. Na południu sięgała ona po Kamienną, stykając się …

Ludność zamieszkującą tereny rolniczo-przemysłowe, położone wokół Krakowa (obecnie wsie te stanowią często jego dzielnice) określa się mianem Krakowiaków Zachodnich. Nosili oni najbardziej znany polski strój ludowy. Ważnym momentem dla utrwalenia się jego popularności i uznania go już w XIX w. za narodowy, stały się wydarzenia związane z Powstaniem Kościuszkowskim (1794 r.). Wtedy to Naczelnik Kościuszko przywdział krakowską sukmanę, …

Biskupianie to grupa zamieszkująca południową część Wielkopolski, na południe od Gostynia, w której znajduje się ponad 30 wsi, leżących wokół Krobi, Domachowa i Żytowiecka. Na powstanie nazwy tej grupy wpłynęła trwająca 600 lat przynależność tego obszaru do biskupów poznańskich. Krobia do 1927 r. była letnią rezydencją biskupów, a do dzisiaj stanowi centrum dawnej Biskupizny. W latach 1808–1823 chłopi z tych ziem zostali uwłaszczeni. Ziemia na tym …

Pierwsze informacje o stroju zamojskim pochodzą z 1856 roku, a zawdzięczamy je Józefowi Gluzińskiemu. Zebrane przez niego materiały były także podstawą do opisu tego ubioru sporządzonego przez Oskara Kolberga, zawartego w tomie Lubelskie. Natomiast najstarsze materiały ikonograficzne, pokazujące odzież z tego terenu, pochodzą z pierwszych lat XX wieku. Wśród nich na specjalną uwagę zasługują powstałe w 1912 r. fotografie ks. Stanisława Samorka, wykonane w Chłopkowie …

Strój cieszyński bywa też nazywany wałaskim lub śląskim. Omówienie dziejów, a przede wszystkim precyzyjne wyznaczenie zasięgu noszenia tego ubioru, jest bardzo trudne i złożone. Zachowane opisy i materiały ikonograficzne pozwalają stwierdzić, że jeszcze pod koniec XVIII w. przywdziewali go cieszyńscy mieszczanie. Z początkiem XIX w. rozpoczął się powolny zanik stroju męskiego, natomiast ubiór kobiecy rozwijał się dalej. …

Strój krzczonowski noszony był w południowej części Lubelszczyzny i na północ od Krasnegostawu. Jest jedną z odmian stroju lubelskiego. Centrum jego występowania znajduje się w parafii Krzczonów i częściowo w parafiach ościennych: w Bychawie, Bychawce i Częstoborowicach. Geograficznie to obszar położony w górnym biegu Giełczni oraz dopływów Bystrzycy: Czerniejówki i Kosarzewki. Janusz Świeży w Polskim Atlasie Strojów Ludowych pisze, że w sąsiedztwie omawianego ubioru występują wyraźne trzy …

Strój kołbielski noszony był na prawym brzegu Wisły, w dorzeczu Świdra i to właśnie we wsiach położonych w jego środkowym biegu zachował się najdłużej. Był noszony (szczególnie przez kobiety) jeszcze w latach 50. XX w. Należy on do grupy ubiorów typowych dla południowo-wschodniego Mazowsza i był używany na znacznych jego terenach. Granice obszaru, na którym występował od południa i zachodu wyznaczały warunki naturalne. Od południa była to płynąca …

Na terytorium Puszczy Białej, położonej w widłach Bugu i Narwi, wyodrębniły się dwie grupy kulturowe: ostrowsko-wyszkowska i pułtuska. Ich granice wyznaczało wiele cech kultury tradycyjnej, między innymi noszony tam strój. Pierwotnie w pierwszej z grup podstawą utrzymania była gospodarka puszczańska, związana z eksploatacją terenów leśnych, w drugiej – rolnictwo. Strój grupy ostrowsko-wyszkowskiej, wyszedł z powszechnego użycia już na przełomie XIX …

Mianem Kurpiów określa się ludność, zamieszkującą Puszczę nazywaną obecnie Zieloną, Myszyniecką lub Kurpiowską. Określenie „Kurpie” ma charakter przezwiskowy – wywodzi się od nazwy łapci (kurpi), plecionych z łyka. Sami mieszkańcy tego regionu nazywali siebie Puszczakami, Puszczanami lub Puszczykami. Ziemie te były własnością książąt mazowieckich, a później królów polskich. Do XVI w., poza niewielkimi enklawami, stanowiły pustki …

O strojach opoczyńskich mieszkańcy sąsiadujących terenów mówili: „Idą wszystkie kolory”. Strój posiadał kilka lokalnych odmian. Tereny, na których się ukształtował, należały do słabo uprzemysłowionych, a podstawę utrzymania ludności stanowiły rolnictwo i hodowla. Największy rozwój stroju opoczyńskiego nastąpił w okresie pouwłaszczeniowym i trwał do I wojny światowej. Strój ulegał przemianom: zmieniał swoją kolorystykę, krój, a także zdobnictwo. Jego podstawę stanowiły samodziałowe tkaniny …

Strój, który dziś umownie określamy mianem wilanowskiego noszony był w zachodniej części Mazowsza, zwanej Polnym, czyli na obszarach rozciągających się na lewym brzegu Wisły, położonych na południe i południowy zachód od Warszawy. Do naszych czasów zachowało się bardzo niewiele jego elementów. Najdłużej, bo do pierwszych dziesięcioleci XX w. zachował się we włościach wilanowskich (wsie: Wilanów, Służewiec, Powsinek, Powsin, Zawady). Nieocenionym źródłem, …

Ziemie, na których noszono strój zwany biłgorajskim, a incydentalnie także biłgorajsko-tarnogrodzkim, położone są w Małopolsce. Jeszcze w pierwszych dziesięcioleciach XX w. ubiór ten przywdziewano powszechnie we wsiach leżących na Równinie Biłgorajskiej, głównie na terenach śródleśnych (Lasy Sieniawskie), przez które przepływają dwa dopływy Sanu: Bukowa i Tanew. Centralne miasto tego obszaru to Biłgoraj. Tereny, gdzie noszono interesujący nas ubiór, położone są po obu stronach Tanwi …