Edukuj z antropologią na Mazowszu! Relacja z projektu
Trójwymiarowe kartki, makiety najbliższej okolicy, własnoręcznie zrobione gry i zabawki – nad wszystkim tym pracowali uczestnicy warsztatów etnograficznych, które jesienią i zimą 2017 roku przeprowadziliśmy w małych miejscowościach woj. mazowieckiego. Zajęcia skierowane były do seniorów, młodzieży i dzieci.
Seniorów zaprosiliśmy na spotkania zatytułowane „Etnodizajn na poważnie i wesoło”, podczas których wspólnie dyskutowaliśmy o różnych sposobach sięgania do tradycji i korzeni. Punktem wyjścia dla rozmów był etnodizajn, czyli nurt we wzornictwie wykorzystujący stylistykę i wzory z kultury ludowej i łączący je ze współczesnymi trendami. Uczestnicy warsztatów mieli okazję przyjrzeć się pracom projektantów, a na koniec wykonali specjalnie zaprojektowane, przestrzenne pocztówki. Do stworzenia kart wykorzystali zarówno materiały związane z najbliższą okolicą (np. zdjęcia zabytków czy swoich ulubionych miejsc), jak i wycinki z prasy. Niespodziewanie, spotkania stały się także bodźcem do prowadzenia rozmów, podczas których uczestnicy dzielili się swoimi zainteresowaniami i umiejętnościami rękodzielniczymi.
Fot. Powiatowe Centrum Kultury i Promocji w Miętnem
Inne spotkania, przygotowane dla seniorów, dotyczyły obchodów Świąt Bożego Narodzenia w różnych regionach etnograficznych Polski i znaczenia karnawału w kulturze ludowej. Tematyka spotkań przywołała wiele wspomnień pokazujących z jednej strony różne sposoby świętowania w zależności od miejsca pochodzenia rozmówców, a z drugiej elementy wspólne, charakterystyczne dla czasu świątecznego.
Młodzież uczestnicząca w projekcie wzięła natomiast udział w warsztatach „Spotkaj etnologa”. Myślą przewodnią zajęć była najbliższa okolica rozumiana niekiedy jako cała miejscowość, a czasem węziej: jako podwórko, parę ulic wokół domu czy ulubione miejsce do spotkań. Warsztaty miały na celu spojrzenie na nowo na tą najbliższą, dobrze znaną i często niedocenianą przestrzeń. Wspólnie zastanawialiśmy się, co dla młodzieży znaczy dane miejsce, dlaczego jest (lub nie) dla nich ważne, a także jakie – zdaniem młodzieży – działania związane z tym miejscem warto by zrealizować. Zajęciom towarzyszyła duża dawka wiedzy: młodzież dowiedziała się, co to jest etnologia i etnografia, jak można rozumieć termin kultura, a także czym są wywiad etnograficzny i obserwacja uczestnicząca i jak młodzież może wykorzystać te etnograficzne narzędzia pracy we własnych działaniach.
Fot. Powiatowe Centrum Kultury i Promocji w Miętnem
Dla najmłodszych uczestników zajęć – przedszkolaków oraz dzieci i młodzieży w wieku szkoły podstawowej – przygotowaliśmy zajęcia „Etnografia dla najmłodszych” i „Przygoda w bibliotece”.
„Etnografia dla najmłodszych” to zajęcia mające na celu zainteresowanie dzieci kulturą ludową i zachęcenie do jej poznawania. Podczas warsztatów dzieci poznawały kulturę wybranych regionów etnograficznych Polski, z naciskiem na Mazowsze. Najmłodsi dowiedzieli się, czym dawniej bawiły się dzieci mieszkające na wsi, z czego wykonywano zabawki, w co grano i jakie śpiewano piosenki. Próbowali swoich sił w tańcach ludowych, wycinankach i tworzeniu zabawek. Natomiast starsi uczniowie wzięli udział w spotkaniach pod nazwą „Przygoda w bibliotece” przybliżających inne kultury, zastanawiając się przy okazji nad tym, czym w ogóle jest kultura, a także czym są stereotypy. Podczas spotkań legendy gruzińskie stały się bodźcem do rozmów o Gruzji, a bajki japońskie były punktem wyjścia do przybliżenia kultury Japonii. Młodzież wzięła także udział w warsztacie o Afryce. Podczas spotkania rozmawialiśmy o różnorodności kontynentu afrykańskiego oraz zwracaliśmy uwagę na częste postrzeganie go przez krzywdzące uogólnienia.
Fot. Powiatowe Centrum Kultury i Promocji w Miętnem
W ramach projektu prowadziliśmy warsztaty w przedszkolach, szkołach, bibliotekach i klubach seniora działających w Broku, Glinojecku, Iłowie, Jeruzalu, Kałuszynie, Korczewie, Miętnem, Mordach, Mrozach, Radzanowie, Radziejowicach, Radziłkowie-Stopkach, Raszynie, Stanisławowie, Wyczółkach, Żabiej Woli.
Warsztaty odbyły się w ramach projektu „Edukuj z antropologią na Mazowszu” realizowanego przez Stowarzyszenie „Pracownia Etnograficzna”. Dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu Kultura Dostępna.
