„Mały etnolog tropem wsi i okolic” – wystawa w ramach projektu Nasze miejsce
Jakie pytania można zadać rzece? Jak mówi się po lasowiacku? Co to są proziaki? Jak przeprowadzić wywiad etnograficzny? Na te i inne pytania można znaleźć odpowiedź oglądając wystawę uczniów klasy IV a ze Szkoły Podstawowej im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Tuszymie.
Wystawa jest zwieńczeniem warsztatów etnograficznych realizowanych w ramach projektu „Nasze miejsce. Lokalna historia, pamięć i dziedzictwo w edukacji dzieci i młodzieży – edycja II” dofinansowanego przez Muzeum Historii Polski w ramach programu Patriotyzm Jutra, realizowanego przez Stowarzyszenie „Pracownia Etnograficzna”. Głównym celem działań projektowych było zainspirowanie uczniów do odkrywania dziedzictwa i historii najbliższej okolicy oraz wzmocnienie poczucia więzi z miejscem zamieszkania.
Praca nad wystawą trwała ponad miesiąc, a nad jej kształtem do samego końca pracowały dzieci wraz z prowadzącą Olgą Płuciennik. Zastanawialiśmy się przede wszystkim nad tym, co jest dla nas najważniejsze w naszej najbliższej okolicy – mówi Olga Płuciennik, etnografka prowadząca warsztaty. – Komu i czemu można zadawać pytania, by dowiedzieć się o niej jak najwięcej. Jak się okazało, pytania można zadawać dosłownie wszystkiemu, w tym zdjęciom i…rzece, jak zrobił to jeden z uczniów.
W czasie 5 dni października klasa IV licząca 18 uczniów spotykała się codziennie z naszą edukatorką. Efektem tej pogłębionej pracy było stworzenie swoistego laboratorium etnograficznego, podczas którego dzieci miały możliwość poznania metod i narzędzi pracy etnografa. W trakcie zajęć wcieliły się w rolę badaczy lokalnej kultury, poczynając od prób zdefiniowania tego kluczowego dla antropologów pojęcia, na zbieraniu materiałów i tworzeniu opisów etnograficznych kończąc. Zanim jednak do tego doszło, uczniowie dowiedzieli się, w jaki sposób konstruować wywiady i zadawać pytania swoim przyszłym rozmówcom. Umożliwiły im to ćwiczenia warsztatowe wykorzystujące m.in. bogate zbiory fotograficzne Zofii Rydet z „Zapisu socjologicznego”, do których dzieci kierowały pytania czy też przewidziane w formie zabawy wcielanie się role w etnografów i mieszkańców Wyspy Koroginda. Dzieci podchodziły bardzo kreatywnie do każdej z aktywności. W trakcie zadań padały ciekawe refleksje np. na temat etyki etnograficznych badań. Bo żeby badać czyjąś kulturę trzeba być ciekawym i ostrożnym, to znaczy trzeba mieć szacunek do tego, z kim się rozmawia – jak podsumowała pracę etnografa jedna z uczennic.
Uczniowie stworzyli również makietę ich miejsca, czyli Tuszymy i okolic oraz dyskutowali o tym, jakie przestrzenie są dla nich szczególnie ważne. Przy okazji takich rozmów często okazuje się, że nie są to wcale te najpopularniejsze, wymieniane w przewodnikach czy najbardziej doceniane ze względu na swoje walory historyczne czy przyrodnicze, a miejscem szczególnym, które buduje więź z małą ojczyzną okazuje się być plac zabaw, rzeka czy las, do którego chodzimy z rodzicami na spacery. Wszystkie te działania pozwoliły uczniom – i nauczycielom – spojrzeć na nowo na to, co najbliższe i wydawałoby się, że najlepiej znane.
Finał projektu odbył się 29 listopada 2017 r. w szkole i zgromadził zarówno uczniów, jak i nauczycieli z całej szkoły. Twórcy wystawy sami ją zaaranżowali, poprowadzili i zadbali o profesjonalną konferansjerkę!
Wystawę można zobaczyć tutaj
Projekt realizowany przez Stowarzyszenie “Pracownia Etnograficzna” im. Witolda Dynowskiego. Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach Programu „Patriotyzm Jutra”
